ÇUKUROVA HALK KÜLTÜRÜNDE YEL

Türkçe bir kelime olan yel, varlığın yaratılışıyla ilgili dört unsurdan biri hava ile ilişkilidir. Farsça kökenli rüzgâr kelimesi de dilimizde yel birlikte yaygın kullanıma sahiptir. Türk kültüründe Tanrılar dışında destan kahramanları ve yada taşını kullanan seçkin kişiler çıkarabilmiştir. İslamiyet’le Mikâil adlı melek Yaratıcı adına doğa olaylarını gerçekleştirmeye başlamış, bu bağlamda yeli kontrol etmiştir. Yelin geldiği yer, esiş yönü, estiği dönem zaman, saatteki hızı gibi özellikler isimlerinin ortaya çıkışı üzerinde etkili olmuştur. Yel; bahar yeli, şark kavak sam seher tan kabayel, şimal, kıble, lodos, garbi, mihrican, meltem, poyraz vd. isimler almıştır. Yörelere göre isim alabilen çeşitleri olmakla Çukurova’da harman Yarıkkaya ayaz, poyraz, sazak, bora, meltem mihrican isimleri ön plana çıkmıştır. Yel, işlevsel öneme ekonomik değere Hayvancılık tarım yapan geleneksel toplumu yanında kent kültürü bağlamında çeşitli meslek kollarında olanlar için önemini korumaktadır. Rüzgâr gücü; değirmen çarklarını çevirmek, santrallerinde elektrik elde etmek kullanılmıştır. Turizm sektöründe sörfü, yelken yarışı, yamaç paraşütü balon turları yapabilmek durumu dikkate alınmaktadır. İklim soğuk ya da sıcak havayı taşır, sisli bulutlu dağıtır. yaz aylarında serinlemek savurmak rüzgâra ihtiyaç duyulmuştur. esmediğinde ritüellere başvurulmuştur. şiddetli esip fırtınaya ardından hortuma dönüştüğünde hayatı olumsuz yönde etkilemektedir. Çatıları uçurmakta, ağaçları devirmekte, otomobillere zarar vermektedir. Kara, deniz ulaşımını aksatabilmektedir. Çukurova bölgesi halk şiirinde yel; hem gerçek mecaz anlamda kullanılarak duyguların, düşüncelerin, içinde bulunulan durumun ruh hâlinin anlatımında aracı olur. haberci olma özelliğiyle sevgili hakkındaki bilgileri onun kokusunu âşığa ulaştırır. Muhabbet, hasret, ayrılık, ecel yalan soyut kavramlar, yele benzetilerek somutlaştırılır. adları, taşıdığı alınarak, erkek-kadın isimlerinde soyadı olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada mitoloji, destan, efsane hikâyelerinden yola çıkılarak genel bilgiler verildikten sonra, yelin kültüründeki yeri özellikleri değerlendirilecektir.